De geschiedenis van Venray War Cemetery
Inleiding: Grave Concentration
Tijdens de vijandelijkheden werden de gesneuvelde militairen vaak begraven op of in de buurt van de plek waar zij gesneuveld waren. Ook kwam het voor dat er meerdere slachtoffers op dezelfde plek werden begraven; bijvoorbeeld in de buurt van een veldhospitaal, van een hoofdkwartier of op bestaande begraafplaatsen. Na de oorlog lagen de veldgraven dus verspreid over een groot gebied. Dat werd om meerdere redenen onwenselijk gevonden. Zo kon er gevaar bestaan voor de volksgezondheid. Daarnaast bevonden veldgraven zich niet zelden in tuinen, weilanden, boomgaarden of in de berm van een weg. Andere veldgraven waren weer moeilijk te bereiken wat bezoek en onderhoud bemoeilijkte. Na de oorlog waren de Britse Graves Registration Units belast met het lokaliseren en het identificeren van de veldgraven.
Het was vervolgens aan de Graves Concentration Units om de stoffelijk overschotten op te graven en over te brengen naar (centrale) oorlogskerkhoven. Dit werd “concentration” genoemd.
Door het bijeenbrengen (concentreren) van de graven werd verzekerd dat de oorlogsslachtoffers op gepaste wijze konden worden geëerd en herdacht. In Venray was de 55 Grave Concentration Unit actief.
Overigens werden niet alle veldgraven “geconcentreerd”. Als de graven zich bevonden op een plek waar de zorg en het onderhoud kon worden gegarandeerd en de lokale overheid daar geen bezwaar tegen had, werden deze niet geconcentreerd. Dit was vaak het geval met veldgraven die waren gelegen op bestaande begraafplaatsen zoals bijvoorbeeld de zes graven op de RK Begraafplaats in Maasbree.
Bij het herbegraven werden door de Grave Concentration Units de zogenaamde Grave Concentration Report Forms opgemaakt. Deze formulieren bevatten informatie over de militairen zoals regiment, naam, rang, datum van overlijden, grafnummer en datum van herbegraven. Ook bevat het formulier informatie over de vorige locatie van het graf. Later werden nog de zogenaamde Graves Registration Report Forms opgemaakt. Deze bevatten grotendeels dezelfde informatie als de Graves Concentration Report Forms maar zijn gerangschikt naar grafnummer. Beide formulieren zijn terug te vinden in de database van de Commission.
Venray War Cemetery
De oudste verwijzing in het Gemeentearchief van Venray naar de huidige begraafplaats aan de Hoenderstraat dateert van 31 maart 1945. Op die dag stuurt de Burgemeester van Venray een brief naar de Staf Militair Gezag waarin hij aangeeft dat bij de geallieerde autoriteiten het voornemen bestaat om een kerkhof aan te leggen. Op het beoogde terrein zijn op dat moment nog geen militairen begraven, maar de Burgemeester verwacht dat de geallieerden binnen enkele dagen met de inrichting van het terrein zullen beginnen.
Ruim een maand later bericht de Burgemeester het Militair Gezag dat een afdeling van het Britse leger een aanvang heeft gemaakt met de aanleg van de definitieve begraafplaats. Omdat het terrein “heuvelachtig” was, moet het door de Britten gedeeltelijk worden geëgaliseerd.
Het gemeentebestuur van Venray wordt niet gekend in het besluit van de Britse autoriteiten om een begraafplaats aan te leggen. De Britse autoriteiten hoefden dat ook niet. Zij waren namelijk eerder al door de Chef Staf Militair gezag gemachtigd om zonder vergunning van de Nederlandse autoriteiten de stoffelijke overschotten van geallieerde militairen te doen opgraven en over te brengen naar oorlogsbegraafplaatsen.
Ook de eigenaren van de grond wordt niets gevraagd. Pas jaren later wordt een en ander geformaliseerd. De eigendom van de percelen gaat over naar de Staat der Nederlanden en de eigenaren worden schadeloos gesteld.
Eind september 1945 bericht de Burgemeester van Venray dat de Nederlandse Dienst Identificatie en Berging in de eerste week van oktober wil beginnen met de berging van de stoffelijke overschotten van de in en om Venray gesneuvelde geallieerde en Duitse militairen. De Burgemeester verzoekt om toewijzing van “een partij sterke drank” om “aan de manschappen, die dit uiterst lugubere werk moeten verrichten, bij hun werk een borrel te verschaffen.”
De mededeling dat de Dienst Berging en Identificatie ook geallieerde militairen gaat bergen, is opmerkelijk. Dit was namelijk voorbehouden aan de geallieerde gravendiensten.
Desondanks worden door de Dienst Identificatie en Berging in en om Venray de stoffelijke resten van veertig Britse militairen geborgen. Zonder tussenkomst van de Britse gravendienst (de 55 Grave Concentration Unit) worden deze op de nieuwe begraafplaats herbegraven.
Dit valt bij de Britten kennelijk niet in goede aarde. De Burgemeester van Venray schrijft eind 1945 aan het Ministerie van Oorlog dat de stoffelijke resten van de Britse en Duitse militairen aanvankelijk door de Dienst Identificatie en Berging werden begraven op het door de Engelse autoriteiten voor dat doel gevorderde terrein maar dat de Britten te kennen gaven dat de Duitse militairen niet op dezelfde plek begraven mochten worden.
De 55 Grave Concentration Unit (55 GCU) vermeldt hierover het volgende op het Grave Concentration Report:
“Bodies were lifted by Dutch Red Cross and buried in Venray. Lifted again by 55 GCU in laying out Venray Cemetery.”
De veertig militairen worden door de 55 GCU herbegraven op 26 en 27 november 1945. John Tregellas krijgt graf I. A. 1. Zij zijn daarmee de eersten die officieel worden herbegraven op de huidige begraafplaats.
Op 7 december 1945 worden vijfenzeventig mannen die hun veldgraf hadden op de tijdelijke begraafplaats St. Oda herbegraven op de huidige begraafplaats.
Vervolgens gebeurt er ruim een half jaar niets. Pas op 21 juni 1946 worden opnieuw militairen herbergraven op de begraafplaats. Daarna gaat het herbegraven min of meer onafgebroken door.
Eind 1946 zijn er al 559 mannen herbegraven. De tot dan toe laatste militairen worden op 3 mei 1947 herbegraven: Walter Green, VII.D.12 en Patrick McGee in VII.D.13. Het duurt vervolgens tot 9 juni 2004 voordat de laatste militair, Evan Tom Davies, wordt begraven in VIII.G.2.
Bron: GWGC
In 1953 worden er plannen gemaakt voor de plaatsing van de grafstenen, de bouw van het toegangsportaal en het oprichten van het Cross of Sacrifice. De totale kosten worden begroot op
£ 9.524. De begraafplaats krijgt daarmee de vorm die het vandaag de dag nog steeds heeft.
Bron: GWGC
Bron: GWGC
Tijdelijke Duitse begraafplaats
Het terrein aan de Hoenderstraat wordt niet alleen gebruikt voor de aanleg van een geallieerde begraafplaats. In 1945 wordt daar ook een Duitse begraafplaats aangelegd. Van eind oktober 1945 tot begin mei 1946 worden hier door de Nederlandse Dienst Identificatie en Berging de stoffelijke resten van 290 Duitse militairen herbegraven. In september 1947 wordt een aanvang gemaakt met het overbrengen van deze graven naar de Duitse begraafplaats in Ysselsteyn.
Bron: GWGC
Het bijschrift bij onderstaande foto luidt: “Oorlogskerkhof Britse Gemenebest, Hoenderstraat Venray”. Gelet op de layout en inrichting is dit echter naar alle waarschijnlijkheid een foto van de tijdelijke Duitse begraafplaats.
Bron: www.rooynet.nl
Tijdelijke Britse begraafplaats
In de buurt van de Hoenderstraat bevond zich ook een tijdelijke Britse begraafplaats. Hier bevonden zich de veldgraven van 75 van de mannen die later werden herbegraven begraven op de huidige begraafplaats.
De tijdelijke begraafplaats wordt op de Graves Concentration Report Forms aangeduid met het coördinaat 768269. Op de lijsten die zich bevinden in het gemeentearchief van Venray wordt hieraan toegevoegd “St. Oda”. Volgens diezelfde lijsten bevond zich op deze locatie ook het veldgraf van een Duitse soldaat.
Bron: www.rooynet.nl
Van bovenstaande foto kan met zekerheid worden vastgesteld dat deze van de tijdelijke begraafplaats is. Op het grafkruis linksonder is de naam “George, J” te lezen. Volgens het Graves Concentration Report Form van Joseph George bevond zijn veldgraf zich op het coördinaat 768269. Joseph George is later herbegraven op de huidige begraafplaats (I. C. 10.). Iets verder op de foto, is het veldgraf van “P O Osborne, I.R.” zichtbaar. Het Graves Concentration Report Form van Pilot Officer Ian Osborne vermeldt het coördinaat 768269. In een brief aan de Burgemeester van Venray spreekt de broer van Ian Osborne “een stuk grond ten Westen van het Prinses Elisabet ziekenhuis aan de buitenrand van Venray”. Ian Osborne is op 4 juli 1945 herbegraven op de Britse oorlogsbegraafplaats in Mierlo naast de andere leden van zijn crew die hun veldgraf in Broekhuizenvorst hadden.
Bron: Gemeentearchief Venray/Collectie Ben Kruijsen
Op de achterzijde van bovenstaande foto staat “Voorlopige (…) kerkhof bij ziekenhuis direct na oorlog 1940-1945”
Bronnen:
Gemeentearchief Venray/Collectie Ben Kruijsen.
Gemeentearchief Venray/Inv. nrs. 4510, 4514, 4516, 4520
Rooynet.nl
Archieven Commonwealth War Graves Commission